Mâm ngũ quả gồm những gì – Ý nghĩa của mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả ngày Tết là một trong những nét đẹp văn hóa đặc trưng của người Việt hiện nay. Tùy theo từng vùng miền mà việc lựa chọn và bày mâm ngũ quả có sự khác nhau. Vậy mâm ngũ quả gồm những gì – Ý nghĩa của mâm ngũ quả như thế nào? Hãy theo dõi bài chia sẻ dưới đây, để có những thông tin hữu ích về mâm ngũ quả nhé.

Mâm ngũ quả gồm quả gì?

Theo các chuyên gia phong thủy, mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên dịp Tết mang một ý nghĩa chung sâu sắc là dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia sự. Người phương Đông quan niệm mâm ngũ quả cần có 5 loại quả với 5 màu tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc:

– Ngũ phúc:

+ Giàu có

+ Sang trọng

+ Sống lâu

+ Khỏe mạnh

+ Bình yên

– Theo thuyết ngũ hành:

+ Kim màu trắng

+ Mộc màu xanh

+ Thủy màu đen

+ Hỏa màu đỏ

+ Thổ màu vàng.

Ý nghĩa của các loại quả trong mâm ngũ quả

Ngày nay, hoa trái ngày càng nhiều và phong phú. Vì vậy mâm ngũ quả có thể nhiều hơn. Mỗi loại quả đều có mùi vị, màu sắc riêng và cũng mang những ý nghĩa nhất định. Dưới đây là ý nghĩa của từng loại quả trong mâm quả, bạn nên biết:

Nải chuối

Là loại quả không thể thiếu trên mâm ngũ quả. Chuối phải là nải chuối còn xanh, màu xanh được coi là hành Mộc. Nó mang ý nghĩa như bàn tay ngửa để che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Thực tế là trên mâm ngũ quả, nải chuối cũng bao bọc, nâng đỡ các loại quả khác.

Quả quất

Theo âm Hán của từ “quất” gần giống âm của từ “cát”. Bày quất trên mâm ngũ quả ý nghĩa mang lại sung túc, ăn nên làm ra, dồi dào sức sống.

Quả phật thủ

Quả phật thủ thường được đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Theo quan niệm xưa phật thủ là loại quả dùng để thờ Phật và gia tiên vì có mùi thơm quyến rũ, tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ.

Quả bưởi

Thể hiện mong muốn năm mới sẽ gặp may mắn, nhiều niềm vui. Đồng thời, tượng trưng cho phúc lộc, viên mãn.

Quả xoài

Đọc na ná như xài, ý nghĩa là mong việc tiêu xài sẽ không bị thiếu thốn, mong muốn một năm mới được đầy đủ.

Quả thanh long

Quả mang màu sắc đỏ, đẹp và có ý nghĩa đâu năm được rồng ghé thăm giống như cái tên, tượng trưng cho sự may mắn và tài lộc, biểu trưng cho sự cát tường, thịnh vượng.

Quả sung

Là một trong những loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả ngày tết, với mong muốn có sự sung túc, tròn đầy, sung mãn về sức khỏe, hay tiền bạc

Quả đu đủ

Trong khi đó, quả đu đủ là biểu tượng cho sự thịnh vượng, no đủ, mong muốn một năm mới ấm no, hạnh phúc.

Sự khác nhau của mâm ngũ quả ba miền

Theo các chuyên gia phong thủy, tùy từng vùng miền và quan niệm văn hóa riêng mà việc lựa chọn và bày biện những loại quả trên mâm ngũ quả cũng khác nhau.Từ đó, người ta chọn ra những loại quả mang ý nghĩa tâm linh, tinh thần để bày trên mâm ngũ quả.

Mâm ngũ quả miền Bắc

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải phối theo 5 màu: Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng. 

Cách bài trí, sắp xếp màu sắc từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp phong thủy ngày Tết. Tuy không câu nệ nhiều hay ít, nhưng mọi người đều sắm đủ lễ, đủ loại, hoa quả phải thuận theo ý nghĩa để bày cúng. Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt.

Mâm ngũ quả miền Trung

Trong khi đó, người miền Trung nghèo khó, đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn là tươi ngon. Các loại quả thường thấy là: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…

Mâm ngũ quả miền Nam

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, biết là nào là “đủ”, nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.

Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như:

+ Chuối: Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được.

+ Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

+ Cam, quýt: Quýt làm cam chịu.

Những lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày tết

Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy. Tuy nhiên, việc bày mâm ngũ quả như thế nào phù hợp là điều bạn cần phải biết, dưới đây là một số lưu ý cơ bản khi bày mâm ngũ quả ngày tết:

Lưu ý về ý nghĩa các loại quả

Mâm ngũ quả, nghĩa là mâm bày 5 loại quả, tương ứng với 5 màu theo ngũ hành. Theo quan niệm của người phương Đông, các màu quả cần có là: đen, đỏ, xanh, trắng, vàng, lần lượt tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Thông thường, mâm ngũ quả không thể thiếu nải chuối, và nhất định là chuối còn xanh. Màu xanh của chuối được coi là Hành Mộc.

Trong khi đó, nải chuối có các quả bao lên như bàn tay, có ý che chở, sự sung túc, đùm bọc và gắn kết. Thực tế là trên mâm ngũ quả, nải chuối cũng bao bọc, nâng đỡ các loại quả khác. Giữa nải chuối thường là quả bưởi màu vàng (ứng với Hành Thổ), ý nghĩa là cầu phúc lộc (nhiều người cũng dùng quả phật thủ hay quả lựu chín vàng).

Trên mâm, Hành Hỏa là các loại quả có màu đỏ (thường là dưa hấu) và Hành Kim là những loại quả có màu trắng sáng quả đào, quả roi ở miền Bắc; Hành Thủy được tượng trưng bằng quả có màu đen, sẫm như mận, hồng xiêm.. Do đó, việc chọn quả theo màu sắc của Ngũ Hành được thì càng tốt, nhưng không thì vẫn có thể chọn quả những quả theo nghĩa riêng, thể hiện mong muốn của gia chủ.

Lưu ý khi rửa quả 

Nhiều gia đình mua quả về, thường rửa cẩn thận cho quả bóng, đẹp. Song việc rửa quả sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Chính vì thế, chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được. Với những quả bưởi mà vỏ bị ố vàng hay mốc xanh, có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều sẽ cho vỏ bưởi vàng mà không lo đọng nước, héo bưởi.

Những lưu ý khi chọn quả

Nên lựa những quả già nhưng chưa chín quá. Chuối nhất định phải là chuối xanh, đủ cứng cáp, đỡ những quả khác và còn đảm bảo ý nghĩa màu sắc theo Ngũ Hành. Các loại quả xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng… nên mua quả ương về bày để không bị thối. Quả dưa hấu mang tính đấng trí nhân quân tử, xanh vỏ đỏ lòng. Và dù nhiều loại hoa quả, cũng nên bày thêm quả Phật thủ, giống biểu tượng bàn tay Phật.

Sai lầm cần tránh khi bày mâm ngũ quả ngày Tết

Ngày Tết, trên bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình người Việt sẽ không thể thiếu được mâm ngũ quả, trước là để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, sau là để cầu mong một năm mới sung túc hơn, thịnh vượng hơn. 

Tùy vào mỗi vùng miền khác nhau mà cách bày mâm ngũ quả cũng sẽ theo đó mà thay đổi tuy nhiên, ai cũng muốn bày biện một mâm ngũ quả sao cho đẹp mắt và thể hiện được thành ý của gia chủ. Để làm được điều này, bạn cần tránh những sai lầm khi bày mâm ngũ quả ngày Tết dưới đây.

Sai lầm 1: Không hiểu hết ý nghĩa các loại quả

Mâm ngũ quả tức là mâm bày 5 loại quả khác nhau, tương ứng với ngũ hành. Theo quan niệm phương Đông, mâm ngũ quả cần có đủ các màu đen, đỏ, xanh, trắng, vàng tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Trong mâm ngũ quả thì không được thiếu nải chuối và phải sử dụng chuối xanh. Màu xanh này được coi là Hành Mộc. Nải chuối xanh có hình dạng như bàn tay, nâng đỡ các quả bên trên, ngụ ý cho sự đùm bọc, che chở và hòa hợp. Chính vì thế mà trên mâm ngũ quả, chúng ta luôn thấy nải chuối được đặt ở dưới cùng để bao bọc các loại quả khác.

Giữa nải chuối, người ta thường đặt một quả bưởi hoặc quả phật thủ màu vàng với mong muốn cầu phúc lộc cho gia đình mình. Những loại quả khác như quýt, táo, ớt chín đỏ sẽ được xen kẽ xung quanh. Trên mâm ngũ quả, những quả có màu đỏ, chẳng hạn như dưa hấu, ớt đỏ, táo đỏ, lựu… tượng trưng cho Hành Hỏa, còn những quả có màu trắng, sáng như quả roi, quả đào… tượng trưng cho Hành Kim.

Ở Việt Nam, với sự đa dạng về vùng miền, mâm ngũ quả của mỗi vùng cũng khác nhau, nhưng đều có ý nghĩa cầu cho cuộc sống no đủ, bình an, phát đạt…Tùy vào mỗi vùng miền để chọn loại quả phù hợp nhất

Sai lầm 2: Rửa quả cho sạch sẽ để bày mâm ngũ quả đẹp

Nhiều người sau khi mua hoa quả về để bày mâm ngũ quả thường rửa rất cẩn thận để quả được sạch, bóng và đẹp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi rửa quả như vậy, nước có thể đọng lại ở chỗ núm quả khiến quả sớm bị thối. Để hạn chế hiện tượng này, bạn có thể dùng khăn giấy tẩm ít nước để lau sạch bên ngoài quả là được. 

Trong trường hợp, quả bưởi bị mốc xanh hay ố vàng thì bạn có thể hòa một ít nước vôi và chấm khăn vào đó để lau lên quả bưởi. Như vậy, bạn vẫn có được một mâm ngũ quả sáng bóng mà không sợ quả bị đọng nước, thối.

Sai lầm 3: Chọn ngay quả chín đẹp

Thông thường, mâm ngũ quả cần có trước đêm 30 Tết, và được các gia đình bày biện vào sáng hoặc chiều 30 Tết. Nhưng  việc mua quả được được tiến hành sớm hơn nhiều. Do công việc, nhiều gia đình có thể mua quả từ ngày 27 – 28 Tết, thậm chí sớm hơn.

Do đó, nếu không tính đến việc mâm quả sẽ còn để từ 30 Tết đến vài ngày sau (thường là khi gia đình cúng hết Tết), mà chọn mua những quả đã chín đẹp, vừa mắt thì khi bày, quả đã có thể bị chín quá, lá héo, mũm vỏ.

Nên lựa những quả già nhưng chưa chín quá (tùy theo thời gian mua có sát ngày 30 Tết chưa). Chuối nhất định phải là chuuối xanh (để đủ cứng cáp, đỡ những quả khác và còn đảm bảo ý nghĩa màu sắc theo Ngũ Hành). Các loại quả xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng… nên mua quả ương về bày để không bị thối. Quả dưa hấu mang tính đấng trí nhân quân tử, xanh vỏ đỏ lòng. Và dù nhiều loại hoa quả, cũng nên bày thêm quả Phật thủ, giống biểu tượng bàn tay Phật.

Chắc chắn qua những chia sẻ trên của chúng tôi, bạn đã biết được mâm ngũ quả gồm những gì – Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết như thế nào rồi phải không. Hãy tham khảo thật kỹ bài viết, để bỏ túi những kinh nghiệm hữu ích khi chọn mâm ngũ quả ngày tết cho bàn thờ gia tiên của gia đình nhé.